Een belastingplichtige die geconfronteerd wordt met een overbelasting die voortvloeit uit een materiële vergissing, een dubbele belasting of een nieuw feit kan een verzoek tot ambtshalve ontheffing indienen, om de terugbetaling te verkrijgen van deze overbelasting. Is dit ook nog mogelijk na een afgewezen bezwaarschrift?
Een belastingplichtige die geconfronteerd wordt met een overbelasting die voortvloeit uit een materiële vergissing, een dubbele belasting of een nieuw feit kan een verzoek tot ambtshalve ontheffing indienen, om de terugbetaling te verkrijgen van deze overbelasting (artikel 376 WIB92). Is dit ook nog mogelijk na een afgewezen bezwaarschrift?
Een van de ontvankelijkheidsvoorwaarden voor dergelijk verzoek, is dat de betrokken aanslag niet reeds het voorwerp is geweest van een bezwaarschrift, waarover een definitieve beslissing nopens de grond is genomen.
Een verzoek tot ambtshalve ontheffing is dus wel nog mogelijk wanneer het bezwaarschrift werd afgewezen wegens bv. laattijdigheid of een vormgebrek zoals een gebrek aan motivering. Van zodra het bezwaarschrift echter ten gronde wordt afgewezen, kan er in principe geen verzoek tot ambtshalve ontheffing meer worden ingediend.
In het verleden aanvaardde bepaalde rechtspraak dat een verzoekschrift tot ambtshalve ontheffing toch ontvankelijk kon zijn, ondanks het feit dat er een definitieve beslissing werd genomen over de grond van een ingediend bezwaarschrift. Het verzoek tot ambtshalve ontheffing moest hiervoor wel gesteund zijn op andere gronden dan het afgewezen bezwaarschrift.
Recentelijk heeft ook het Hof van Beroep van Antwerpen deze rechtspraak bevestigd (Antwerpen 3 oktober 2017).
Volgens het Hof van Beroep mag een verzoekschrift tot ambtshalve ontheffing geen verkapt rechtsmiddel zijn tegen een beslissing die in kracht van gewijsde is gegaan.
Het doel van de betrokken ontvankelijkheidsvoorwaarde is immers het verhinderen van een nieuwe beslissing (op basis van een verzoek tot ambtshalve ontheffing) die in strijd zou kunnen zijn met een eerdere beslissing omtrent een bezwaarschrift.
Het komt er volgens het Hof van Beroep dus niet zozeer op aan om na te gaan of er reeds een definitieve administratieve beslissing werd genomen op grond van een eerder bezwaarschrift (formeel criterium), maar wel te onderzoeken welke de inhoud is geweest van de eerdere beslissing (inhoudelijk criterium).
Indien het verzoek tot ambtshalve ontheffing betrekking heeft op een andere problematiek dan deze opgeworpen in het bezwaarschrift, dan kan de beslissing over het verzoek tot ambtshalve ontheffing geen afbreuk doen aan de eerder genomen beslissing over het bezwaarschrift.