​Vermogensplanning en COVID-19: Vermogensplanning in quarantainetijden: wat kan er nog wel op vlak van schenkingen?

COVID-19 heeft een rechtstreekse impact op ons dagelijks leven en op de praktijk van de vermogensplanning. Wij verwijzen hiervoor naar ons eerder algemeen artikel hierover. In dit vervolgartikel bespreken wij meer in detail de actuele mogelijkheden voor het doen en registreren van schenkingen in het Vlaams gewest.

Schenkingen

Schenking bij Belgische notaris

In principe kan elke schenking bij een Belgische notaris worden verleden. Het gevolg hiervan is dat er naast aktekosten ook automatisch schenkbelasting verschuldigd zal zijn. Het grote voordeel van deze werkwijze is de zekerheid: van zodra men bij de notaris buiten stapt, heeft men de garantie dat de geschonken goederen nooit nog aan erfbelasting onderworpen zullen worden (dewelke vrijwel steevast hoger is dan de schenkbelasting). Door de betaling van de schenkbelasting is er met andere woorden geen risicoperiode van drie (binnenkort vier) jaar (zie hierna).

Dringende schenkingen kunnen nog steeds plaatsvinden bij de Belgische notaris. In theorie kan er geschonken worden middels volmacht, maar deze volmacht moet op zijn beurt ook notarieel opgesteld zijn waardoor het in de praktijk noodzakelijk zal zijn om langs te gaan op het notariskantoor. Er is echter reeds een wetsvoorstel goedgekeurd waarbij digitale volmachten worden toegelaten voor notariële akten, ook voor schenkingen (zie update in ons algemeen artikel).

Alternatieve schenkingsvormen

Veel mensen opteren echter voor een onderhandse schenking van roerende goederen via een bank- of handgift. Soms is dit niet mogelijk omdat het voorwerp van de schenking (bijvoorbeeld aandelen) en/of de gewenste schenkingsvoorwaarden (bijvoorbeeld een restschenking of fideicommis de residuo) dit niet toelaten. Men moet dan voor een notariële schenking opteren, maar die kan ook bij een buitenlandse (in de praktijk steevast Nederlandse) notaris plaatsvinden.

Update d.d. 29 april:

U hoeft zich niet fysiek naar de Nederlandse notaris te verplaatsen. In Nederland worden volmachten in onderhandse vorm ruimer aanvaard dan in België. Men werkt daar met onderhandse volmachten aan een medewerker van de Nederlandse notaris. Momenteel is een legalisatie van de handtekeningen niet vereist, maar de notaris zal wel de bedoelingen van de partijen (volmachtgevers) nagaan en hen de nodige toelichting geven bij de akte via videoconferentie. Tegelijkertijd zal hij persoonlijk de identiteit van de personen die voor hem op zijn scherm “verschijnen” nagaan en zullen zij de volmacht ondertekenen. Vervolgens worden de ondertekende onderhandse volmachten verzonden naar de notaris en kan de schenkingsakte verleden worden.

Wanneer een onderhandse volmacht niet volstaat of niet meer mogelijk is, mogen Nederlandse notarissen ingevolge een tijdelijke noodwet momenteel akten en testamenten verlijden met behulp van audiovisuele middelen (bv. Skype, Zoom, FaceTime, …), doch slechts in zeer uitzonderlijke situaties waarin het voor de persoon in kwestie niet mogelijk is om zich naar de notaris te verplaatsen. Deze laatste mogelijkheid staat niet open voor mensen die zich buiten Nederland bevinden en die zich omwille van COVID-19 niet naar Nederland mogen/kunnen verplaatsen.

Volledigheidshalve voegen wij hier nogmaals aan toe dat men sinds kort ook kan werken met digitale volmachten via een Belgische notaris. Zo kan men volmacht geven aan een medewerker van de Nederlandse notaris om de schenkingsakte te ondertekenen. Het voordeel hiervan is dat deze digitale volmachten volwaardige authentieke notariële volmachten zijn.

Registratie van schenkingen

Nut van een registratie

Sommige mensen willen deze risicoperiode uitsluiten of beëindigen, bijvoorbeeld omdat de schenker ziek wordt en de kans op een plotseling overlijden reëel is. Er bestaat dan de mogelijkheid om de pacte adjoint of de buitenlandse schenkingsakte alsnog aan registratie te onderwerpen en schenkbelasting te betalen. Hierdoor vermijdt men dat er nadien erfbelasting verschuldigd is.

Registratie via notaris

Een eerste mogelijkheid bestaat erin om de schenking alsnog te laten registreren door een Belgische notaris. Dit gebeurt via de zogenaamde neerlegging onder de minuut van de notaris. Hoewel de notariskantoren omwille van COVID-19 principieel achter gesloten deuren werken, is deze werkwijze opgenomen als één van de urgente akten die notarissen per uitzondering nog mogen verlijden. In de praktijk is het echter niet zo eenvoudig om op korte termijn een afspraak te maken bij de notaris.

Registratie via een kantoor Rechtszekerheid

De tweede - meer gebruikelijke - mogelijkheid is de schenking te laten registreren op één van de kantoren Rechtszekerheid (samensmelting van de vroegere registratie- en hypotheekkantoren).

Tot op heden verliep de procedure in het Vlaams gewest als volgt:

1. Men biedt de pacte adjoint of de buitenlandse schenkingsakte ter registratie aan op een kantoor Rechtszekerheid. Men ontvangt een bewijs hiervan (zogenaamde registratierelaas) en vanaf dat moment zullen de geschonken goederen nooit meer aan erfbelasting onderworpen worden;
2. Enige tijd later ontvangt men een aanslagbiljet vanwege de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) waarbij men uitgenodigd wordt de schenkbelasting te betalen.

Als gevolg van COVID-19 zijn de kantoren Rechtszekerheid eveneens gesloten voor het publiek. Er is echter een tijdelijke en pragmatische oplossing: men mag de te registreren documenten per e-mail overmaken. Dit kan eveneens per aangetekende zending, maar dit is minder aangewezen in geval van hoogdringendheid, aangezien de documenten slechts geregistreerd worden na ontvangst van de brief. Bij sommige kantoren is er tijdelijk een onderbemanning waardoor het mogelijk is dat de documenten met enige vertraging worden verwerkt.

Wij raden daarom aan om vooraf even contact op te nemen, bijvoorbeeld ook om te vragen of er na de e-mail nog een origineel exemplaar per aangetekende zending moet worden bezorgd, hetgeen blijkbaar niet overal gevraagd wordt. Onze eerste ervaringen met deze nieuwe methode zijn alvast positief. Wij hopen dat dit ook na de huidige crisis mogelijk blijft.

Update d.d. 29 april:

Het is inmiddels niet meer mogelijk om een schenking per e-mail te registreren. De andere mogelijkheden (via een notaris, per aangetekende zending of door de documenten in brievenbus van een registratiekantoor te deponeren) blijven wel mogelijk.

Intussen wensen wij u nog steeds veel goede moed en doorzettingsvermogen tijdens de lockdown light. Stay safe and take care!