PRAKTISCHE AANDACHTSPUNTEN BIJ ECHTSCHEIDING

DEEL 1: ERFRECHT, OVERLEVINGSRECHTEN EN SCHENKINGEN
HET VERVAL VAN HUWELIJKSVOORDELEN BIJ ECHTSCHEIDING

Probleemstelling

Vaak nemen echtgenoten in een huwelijksovereenkomst bepalingen op om de langstlevende onder hen zoveel mogelijk te begunstigen, voor het geval het huwelijk eindigt door het overlijden van één van de echtgenoten. Deze voordelen kunnen vele vormen aannemen:

• Bijvoorbeeld, indien u gehuwd bent onder een gemeenschapsstelsel waarbij de inkomsten uit arbeid of vervangingsinkomsten en (tenzij bij huwelijksovereenkomst uitgesloten) de inkomsten uit eigen vermogen van elk van de echtgenoten deel uitmaken van het gemeenschappelijk vermogen (dit is de default regeling, die ook van toepassing is op echtgenoten die gehuwd zijn zonder huwelijksovereenkomst):
  Een clausule in uw huwelijksovereenkomst op basis waarvan de langstlevende onder u meer dan de helft of zelfs het gehele gemeenschappelijke vermogen kan toebedeeld krijgen, indien het huwelijk door overlijden van één van de echtgenoten eindigt dan wel goederen kan voorafnemen uit het huwelijksvermogen, alvorens de rest van het huwelijksvermogen gelijk verdeeld wordt tussen de langstlevende en de (nalatenschap van de) eerststervende.

• Bijvoorbeeld, indien u gehuwd bent onder een stelsel van scheiding van goederen:
  Een clausule in uw huwelijksovereenkomst waarbij (als correctie op het gekozen stelsel van scheiding van goederen) aan de langstlevende een vordering wordt toegekend op de nalatenschap van de langstlevende voor meer dan de helft of zelfs het gehele tijdens het huwelijk opgebouwde vermogen.

• Bijvoorbeeld: Een zogenaamde ‘contractuele erfstelling’ waarbij tussen echtgenoten een schenking gedaan wordt van (toekomstige) goederen die men nalaat na zijn of haar dood. Schenkingen tussen echtgenoten zijn in de regel herroepbaar (hierover vertellen we u meer in een volgend artikel in deze reeks), maar niet indien deze opgenomen zijn in de huwelijksovereenkomst. Alleen een wederzijds akkoord tussen de echtgenoten maakt deze bevoordeling dan ongedaan, via een wijziging van de huwelijksovereenkomst bij de notaris.

De afwikkeling van het gemeenschappelijk vermogen gaat de afwikkeling van uw nalatenschap vooraf, zodat de voordelen die aan de langstlevende toekomen uw nalatenschap erg kunnen uithollen. In het kader van een (voorgenomen) echtscheiding is het vaak niet wenselijk dat deze nog uitwerking hebben. De vraag rijst of dit nog het geval is tijdens en na de echtscheidingsprocedure, en zo ja, of u hiertegen iets kan ondernemen.

Het verval van huwelijksvoordelen bij echtscheiding

U kan gerust zijn, deze ‘overlevingsrechten’ (dus rechten op voorwaarde van overleving toegestaan) die echtgenoten elkaar bij huwelijksovereenkomst en sinds het aangaan van het huwelijk hebben toegekend vervallen overeenkomstig de wet bij echtscheiding (tenzij echtgenoten dit anders overeenkomen). Nadat de echtscheiding definitief is kan hier dus geen aanspraak meer op gemaakt worden.

Bij een overlijden voor de echtscheiding definitief is daarentegen, zal de langstlevende echtgenoot zich -ondanks de relatiebreuk- wel nog op deze huwelijksvoordelen kunnen beroepen. Dit is slechts anders in twee gevallen:

1. Het beding opgenomen in de huwelijksovereenkomst kan reeds in die zin geformuleerd zijn dat het geen uitwerking heeft in welomschreven gevallen die wijzen op een breuk (bijvoorbeeld de inleiding van een echtscheiding of een intentionele feitelijke scheiding). Vaak zal in huwelijksovereenkomsten zulke regeling opgenomen zijn.

2. Indien het beding in de huwelijksovereenkomst geen verval bij relatiebreuk voorziet of niet voldaan is aan de concrete voorwaarden, kan overwogen worden om de huwelijksovereenkomst nog te laten aanpassen. Dit vereist wel een notariële akte en de toestemming van beide echtgenoten. Indien echtgenoten kiezen voor een echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT), kan dit mee opgenomen worden in de voorafgaandelijke overeenkomst die echtgenoten moeten sluiten, indien deze overeenkomst de vorm van een akte aanneemt die voor de notaris verleden wordt.

Bij Cazimir staan we u graag bij in het kader van uw (voorgenomen) echtscheiding, waarbij we bij elke stap de nodige aandacht schenken aan alle mogelijke gevolgen hiervan, waaronder ook de impact op overlevingsrechten toegekend in de huwelijksovereenkomst. Aarzel niet om ons te contacteren indien u meer informatie wenst.

Nadat we in dit vijfde artikel van deze reeks het verval van huwelijksvoordelen in het voordeel van de langstlevende tijdens en na de echtscheiding bekeken hebben, gaan we in een volgend artikel na of ook schenkingen tussen echtgenoten hetzelfde lot ondergaan.